/2024.02.27/: Далайн түвшнийг гамшгийн хэмжээнд хүртэл өсгөж магадгүй учир "Мөхлийн мөсөн гол" хэмээн нэрлэсэн асар том мөсөн голыг эрчимтэй хайлж байгааг эрдэмтэд тогтоожээ.
Баруун Антарктидын Твейтийн мөсөн гол нь дэлхийн хамгийн өргөн бөгөөд бараг Флоридатай тэнцэх мөсөн гол юм. Эрдэмтэд 1970-аад оноос хойш мөс хурдацтай хайлж байгааг мэдэж байсан ч хиймэл дагуулын мэдээлэл хэдхэн арван жилийн өмнө гарч эхэлсэн тул хайлж эхэлснийг яг таг мэдэхгүй байв.
Даваа гарагт "Proceedings of the National Academy of Sciences" сэтгүүлд нийтлэгдсэн судалгаагаар одоо энэ асуултад хариулсан байна.
Судлаачид далайн ёроолоос гаргаж авсан далайн тунадасны цөмд дүн шинжилгээ хийснээр мөсөн гол 1940-өөд оноос их хэмжээгээр хайлж эхэлсэн нь Эль Ниногийн үйл явдлаас үүдэлтэй буюу байгалийн уур амьсгалын өөрчлөлтөөс үүдэлтэй болохыг тогтоожээ.
Тэр цагаас хойш мөсөн гол сэргэж чадахгүй байгаа нь хүний хүчин зүйлээс үүдэлтэй дэлхийн дулаарлын нөлөө нэмэгдэж байгааг илтгэж байна гэж тайланд дурджээ.
Тувейтэд тохиолдсон зүйл дэлхий даяар шуугиан дэгдээх болно. Мөсөн гол нь жилд хэдэн тэрбум тонн мөсийг далай руу урсгадаг тул далайн түвшний өсөлтийн 4 хувийг бий болгодог байна. Энэхүү мөсөн гол бүрэн хайлснаар нь далайн түвшинг 60 см гаруйгаар өсгөх боломжтой аж.
Гэхдээ энэ нь Баруун Антарктидын мөсөн бүрхүүлийн тогтвортой байдалд чухал үүрэг гүйцэтгэдэг бөгөөд ард нь асар том мөсийг барьж буй түгжээ мэт ажилладаг байна. Твейтсийн нуралт нь далайн түвшинг дор хаяж 3 метрээр өсгөх хангалттай ус агуулсан мөсөн бүрхүүлийн тогтвортой байдлыг алдагдуулж, дэлхийн гамшигт үер үүсгэх болно.
Судалгааны үр дүн нь Антарктидын хамгийн том мөсөн голуудын нэг болох Нарсан арлын мөсөн голын судалгаатай таарч байгаа бөгөөд эрдэмтэд мөн 1940-өөд онд хурдацтай ухарч эхэлснийг тогтоожээ.
Хьюстоны их сургуулийн геологийн дэд профессор, судалгааны зохиогчдын нэг Жулиа Велнер хэл "Тувейтэд тохиолдож байгаа зүйл бол зөвхөн нэг мөсөн гол биш, харин уур амьсгалын өөрчлөлтийн томоохон контекстийн нэг хэсэг" гэж тэр CNN-д ярьжээ.
Сүүлийн 12,000 жилийн хугацаанд Тувейтийн амьдралын дүр зургийг гаргахын тулд эрдэмтэд мөсөн голын захад ойртон далай тэнгисийн тунадасны цөмийг янз бүрийн гүнээс цуглуулжээ.
Эдгээр цөм нь түүхэн цаг хугацааны хуваарийг өгдөг. Давхарга бүр нь олон мянган жилийн тэртээгээс далай, мөсний тухай мэдээллийг өгдөг. Эрдэмтэд хурдаснуудыг сканнердаж, он цагийг нь тогтоосноор их хэмжээний хайлж эхэлснийг нарийн тогтоож чадсан байна.
