/2023.09.14/: Баасан гарагт Мароккод болсон 6.8 баллын газар хөдлөлтийн өмнө авсан видеон дээр хачирхалтай гэрэл харагддаг бөгөөд тухайн гэрлийг "газар хөдлөлтийн гэрэл" гэж эртний Грекийн сударт бичсэн байдаг аж.
Янз бүрийн өнгөтэй энэхүү гэрлийн үзэгдлийг эрдэмтэд удаан хугацаанд судлаж байгаа бөгөөд тэдгээр нь юунаас үүдэлтэй талаар тодорхой тайлбар одоог хүртэл байхгүй хэдий ч тэдгээр нь "ямар ч байсан бодитой" гэж АНУ-ын Геологийн албанд ажиллаж байгаад тэтгэвэрт гарсан геофизикч Жон Дерр хэлжээ. Тэрээр газар хөдлөлтийн гэрэл буюу EQL-ийн талаар хэд хэдэн эрдэм шинжилгээний өгүүллийг бичсэн байна.
"EQL нь харанхуй орчинд илүү тод харагддаг аж
Тэрээр хэлэхдээ, Мароккогийн саяхан онлайнаар нийтэлсэн видео нь 2007 онд Перугийн Писко хотод болсон газар хөдлөлтийн үеэр хамгаалалтын камерт туссан газар хөдлөлтийн гэрэлтэй адилхан харагдсан гэв.
Энэ үзэгдлийг судалсан Перугийн Национал хотын дарга Де Сан Маркос болон Перугийн Пап ламын Католик их сургуулийн физикийн профессор Хуан Антонио Лира Качо гар утасны видео бичлэг, хамгаалалтын камерыг өргөнөөр ашиглах нь газар хөдлөлтийн гэрлийг судлахад хялбар болгосон гэж мэдэгдэв.
Газар хөдлөлтийн гэрэл нь янз бүрийн хэлбэртэй байдаг
Дэлхийн геофизикийн нэвтэрхий толь сэтгүүлийн 2019 оны хэвлэлд нийтлэгдсэн Деррийн хамтран бичсэн үзэгдлийн тухай бүлэгт газар хөдлөлтийн гэрэл хэд хэдэн өөр хэлбэртэй байж болох аж.
Заримдаа гэрэл нь ердийн аянгатай төстэй эсвэл туйлын туйлын цацрагтай төстэй агаар мандалд гэрэлтдэг зурвас шиг харагдаж болно. Зарим үед агаарт хөвж буй гялалзсан бөмбөрцөгтэй төстэй байдаг.
2008 оны Сычуаньд болсон газар хөдлөлтийн өмнөхөн Хятадад авсан бичлэгт гэрэлтсэн үүлс тэнгэрт хөвж байгааг мөн харуулжээ.
Газар хөдлөлтийн гэрлийг сайтар судлахын тулд Дерр болон түүний хамтрагчид 1600 оноос хойш болсон газар хөдлөлтийн гэрлийн найдвартай тайлантай холбоотой Америк, Европын 65 газар хөдлөлтийн талаар мэдээлэл цуглуулсан байна. Тэд 2014 онд "Seismological Research Letters" сэтгүүлд нийтлэгдсэн нийтлэлдээ өөрсдийн ажлаа хуваалцжээ.
Судлаачид EQL гарсан тохиолдлын 80 орчим хувь нь 5-аас дээш магнитудын газар хөдлөлтийн үед ажиглагдсан болохыг тогтоожээ. Ихэнх тохиолдолд энэ үзэгдэл газар хөдлөлт болохын өмнөхөн эсвэл түүний үеэр ажиглагдсан бөгөөд газар хөдлөлтийн голомтоос 600 километрийн зайд харагдахуйц байжээ.
Газар хөдлөлт, ялангуяа хүчтэй газар хөдлөлт нь тектоник хавтангууд хоорондоо нийлдэг газар нутгийн дагуу эсвэл ойр орчимд тохиолддог. Гэсэн хэдий ч 2014 оны судалгаагаар гэрэлтдэг үзэгдэлтэй холбоотой газар хөдлөлтүүдийн дийлэнх нь тэдгээрийн хил хязгаарт бус тектоник хавтангийн дотор тохиолддог болохыг тогтоожээ.
Түүгээр ч зогсохгүй газар хөдлөлтийн гэрлүүд рифтийн хөндийд эсвэл ойр орчимд буюу өнгөрсөн үед дэлхийн царцдас задарч, хоёр өндөр газрын хооронд орших сунасан нам дор газар үүссэн газруудад гарах магадлал өндөр байв.
Газар хөдлөлтийн гэрлийн боломжит шалтгаанууд
Деррийн хамтран зүтгэгч, Сан Хосегийн их сургуулийн туслах профессор, НАСА-гийн Амес судалгааны төвийн судлаач асан Фридеманн Фрейн газар хөдлөлтийн гэрлийн тухай нэгэн онолыг гаргажээ.
Чулуулгийн талст дахь тодорхой согог, хольцууд нь хүчтэй газар хөдлөлтийн өмнө эсвэл тектоник стресс үүсэх үед механик стресст ороход тэр даруй задарч, цахилгаан үүсгэдэг гэж Фрейнд тайлбарлав.
Чулуулаг бол тусгаарлагч бөгөөд механик нөлөөллийн үед хагас дамжуулагч болдог байна.
Одоогоор газар хөдлөлт судлаачдын дунд газар хөдлөлтийн гэрлийг үүсгэдэг механизмын талаар зөвшилцөлд хүрээгүй байгаа бөгөөд эрдэмтэд эдгээр дэлбэрэлтийн нууцыг задлахыг хичээсээр байна.
Фрейнд хэзээ нэгэн цагт газар хөдлөлтийн гэрлүүд эсвэл тэдгээрийг үүсгэдэг цахилгаан цэнэгийг бусад хүчин зүйлүүдтэй хослуулан томоохон газар хөдлөлт ойртохыг урьдчилан таамаглахад туслах боломжтой гэж найдаж байна.
Эх сурвалж: CNN
