/2021.10.06/ Нобелийн шагнал нь өнгөрсөн жилийн хугацаанд хүн төрөлхтөнд хамгийн их ашиг тус өгсөн үйл бүтээсэн хүмүүст олгодог таван төрлийн шагнал билээ. Сүүлийн таван жилийн хугацаанд Энхтайвны шагнал хүртэж байсан хүмүүсийн түүхийг хүргэж байна.

- Нобелийн энхтайвны шагнал 2020 он -

Дэлхийн хүнсний хөтөлбөр: Тус хөтөлбөр нь өлсгөлөнтэй тэмцэх, мөргөлдөөнд нэрвэгдсэн бүс нутагт энх тайвныг сурталчлах, өлсгөлөнг дайн, мөргөлдөөний зэвсэг болгон ашиглахаас урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр ажилласныхаа төлөө Нобелийн Энхтайвны шагнал хүртжээ.

Байгуулагдсан он: НҮБ -ын Ерөнхий Ассамблей, НҮБ -ын Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллага болох ХХААБ -аас 1961 онд байгуулжээ. Дэлхийн хүнсний сан нь дэлхийн хамгийн том хүмүүнлэгийн байгууллага бөгөөд засгийн газар, байгууллага, хувь хүмүүсийн сайн дурын хандиваар санхүүждэг.

2019 онд 100 сая гаруй хүн өлсгөлөнд нэрвэгдсэн бөгөөд үүний ихэнх нь дайн, мөргөлдөөний улмаас болжээ. Дэлхий даяар тархаж буй коронавирусийн тахал нь ядуу, өлсгөлөн хүмүүсийн тоог нэмэгдүүлэв. 2019 онд ДЭМБ-аас 88 оронд яаралтай хүнсний тусламж үзүүлсэн боловч тус байгууллага орон нутгийн хүнсний үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх, эмэгтэйчүүд, нялхсын хоол тэжээлийн хэрэгцээг хангах чиглэлээр урт хугацааны чиглэлээр ажилласан.

- Нобелийн энхтайвны шагнал 2019 он -

Аби Ахмед Али: 1976 оны наймдугаар сарын 15 -нд Этиоп улсын Бешаша хотод төрсөн.

Ажил: Холбооны Бүгд Найрамдах Ардчилсан Этиоп Улсын Ерөнхий сайд

Шагналын сэдэл: Энх тайван, олон улсын хамтын ажиллагаанд хүрэхийн төлөөх хүчин чармайлт ,ялангуяа хөрш Эритреятай хилийн мөргөлдөөнийг шийдвэрлэх шийдвэр гаргасан санаачилга

Амьдралын түүх: Тэрээр залуу байхдаа Этиоп дахь Менгистугийн коммунист дэглэмийн эсрэг зэвсэгт тэмцэлд оролцож, дараа нь Этиопын армид алба хаажээ. Аби компьютерийн шинжлэх ухаан, манлайлал, эдийн засгийн чиглэлээр суралцаж, 2017 онд Аддис -Абебагийн их сургуулийн энх тайван, зөрчил судлалын чиглэлээр докторын зэрэг хамгаалсан. Удаан хугацааны улс төрийн идэвхтэн тэрээр 2010 онд Этиопын парламентад сонгогдож, 2018 онд Этиопын ерөнхий сайд болжээ.

Аби Ахмед Нобелийн энхтайвны шагналыг хүртэх үед түүний амласан шударга сонгууль 2020 онд биелэх эсэх талаар нэлээд эргэлзээ төрүүлж байв.

- Нобелийн энхтайвны шагнал 2018 он -

Денис Муквеге

Төрсөн: 1955 оны гуравдугаар сарын 1, Букаву, Бельги Конго (одоогийн Ардчилсан Конго)

Шагналын сэдэл: Бэлгийн хүчирхийллийг дайн, зэвсэгт мөргөлдөөний зэвсэг болгон ашиглахаа зогсоох оролдлогынхоо төлөө

Амьдралын түүх: Түүний аав Пентекостал сайд байсан. Муквеге Бурундигийн их сургуулийн Бужумбура хотод анагаах ухааны чиглэлээр суралцах боломжийг олж аваад 1983 онд анагаах ухааны зэрэгтэй төгссөн. Төрөх үед бэртсэн эмэгтэйчүүдэд туслахын тулд Францын Анжерийн их сургуульд эмэгтэйчүүдийн чиглэлээр үргэлжлүүлэн суралцаж байжээ.

1999 онд тэрээр Букаву хотод зэвсэгт мөргөлдөөний үеэр бэлгийн хүчирхийлэлд өртсөн олон мянган хохирогчдыг эмчилдэг Панзи эмнэлгийг байгуулжээ. Хэдийгээр тэр хүн алах гэсэн оролдлогын бай болж байсан ч тэндээ идэвхтэй үйл ажиллагаагаа явуулж байв.

Мэс засалчийн хувьд Денис Муквеге Ардчилсан Конго улсад болсон зэвсэгт мөргөлдөөний үеэр бэлгийн хүчирхийлэлд өртсөн олон мянган хохирогчдод тусалсан. Үндэсний болон олон улсын түвшинд тэрээр олон нийтийн хүчирхийллийн шийтгэлгүй байдлыг удаа дараа буруушааж, эмэгтэйчүүдийн эсрэг бэлгийн хүчирхийллийг дайны стратеги, зэвсэг болгон ашиглахыг зогсоохын тулд хангалттай арга хэмжээ аваагүй гэж Конгогийн засгийн газар болон бусад улс орнуудыг шүүмжилж байжээ.

Надя Мурад
Төрсөн: 1993 он, Иракийн Кожо

Шагналын сэдэл: Бэлгийн хүчирхийллийг дайн, зэвсэгт мөргөлдөөний зэвсэг болгон ашиглахаа зогсоох оролдлогын төлөө

Амьдралын түүх: Надя Мурад Иракийн Кожо хотод фермерийн гэр бүлд төрсөн. Тэрээр Язиди үндэстний болон шашны цөөнхт багтдаг. Түүнийг 19 настай байхад "Исламын улс" бүлэглэл түүний тосгон руу дайрч, гэр бүлийнхээ хэдэн гишүүнийг оролцуулан 600 Язиди эрийг хөнөөжээ. Мурад болон бусад залуу эмэгтэйчүүдийг олзолж, хүчинджээ. Гэсэн хэдий ч тэр зугтаж, дүрвэгсдийн хуаранд иржээ. Тус хуаранд байршиж байхад түүнд одоо амьдарч буй Герман руу нүүхийг санал болгов.

Одоо тэрээр хүчирхийлэл, хүний наймааны золиос болсон эмэгтэйчүүд, хүүхдүүдэд туслахаар ажиллаж байна.

- Нобелийн энхтайвны шагнал 2017 он -

Цөмийн зэвсгийг устгах олон улсын кампанит ажил

Цөмийн зэвсгийг ашиглах олон улсын хүмүүнлэгийн үр дагаварт анхаарал хандуулах, цөмийн зэвсгийг хориглох тухай гэрээнд үндэслэсэн хүчин чармайлт гаргахад чиглэсэн ажил хийснийхээ төлөө цөмийн зэвсгийг устгах олон улсын компанит ажилд (ICAN) олгосон юм.

Норвегийн Нобелийн хороо 2017 оны Нобелийн энхтайвны шагналыг цөмийн зэвсгийг устгах олон улсын кампанит ажилд өгөх шийдвэр гаргажээ.Тус байгууллага нь цөмийн зэвсгийн аливаа ашиглалтын сүйрлийн хүмүүнлэгийн үр дагаварт анхаарлаа хандуулж, гэрээнд үндэслэн ийм зэвсгийг хориглохын төлөө хийсэн хүчин чармайлтаа анхаарч ажилласныхаа төлөө шагналыг хүртсэн юм.

Бид цөмийн зэвсэг ашиглах эрсдэл нь удаан хугацаанд байснаас илүү өндөр байгаа дэлхийд амьдарч байна. Зарим мужууд цөмийн зэвсгээ шинэчилж байгаа бөгөөд илүү олон улс цөмийн зэвсэг худалдаж авахыг оролдох бодит аюул нүүрлээд байгаа нь Хойд Солонгосын жишээ юм.

Цөмийн зэвсэг нь хүн төрөлхтөн болон дэлхий дээрх бүх амьдралд байнгын аюул занал учруулж байна. Олон улсын гэрээ хэлэлцээрээр дамжуулан олон улсын хамтын нийгэмлэг өмнө нь мина, бөөрөнцөг сум, биологийн болон химийн зэвсэг хэрэглэхийг хориглосон байдаг. Цөмийн зэвсэг нь бүр илүү хор хөнөөлтэй боловч үүнтэй ижил төстэй олон улсын хууль ёсны хоригийн объект болоогүй байна.

- Нобелийн энхтайвны шагнал 2016 он -

Хуан Мануэль Сантос

Төрсөн: 1951 оны наймдугаар сарын 10 -нд төрсөн, Богота, Колумб

Ажил: Колумбын Ерөнхийлөгч

Шагналын сэдэл: Тус улсад 50 гаруй жил үргэлжилсэн иргэний дайныг эцэс болгохоор шийдсэн хүчин чармайлтынхаа төлөө

Амьдралын түүх: Хуан Мануэль Сантос Колумбийн Богота хотод төрсөн. Тэнгисийн цэргийн хүчинд хэдэн жил ажиллаад Канзасын их сургууль, Лондонгийн эдийн засгийн сургууль, Харвардын их сургуульд эдийн засгийн чиглэлээр суралцсан.

Тэрээр өмнө нь сэтгүүлч, редактороор ажиллаж байсан. Улстөрчийн хувьд тэрээр либерал консерватив үзэлтэй Партидо Социал де Унидад Национаг төлөөлдөг. 1990-ээд оноос Гадаад худалдааны сайд, Санхүү, нийтийн зээлийн сайд, Үндэсний батлан хамгаалахын сайдаар ажилласан. 2010 онд тэрээр Колумбын ерөнхийлөгчөөр сонгогдсон.

1960-аад оноос хойш Колумбид иргэний дайн болж байна. 2012 онд тус улсын Ерөнхийлөгч Хуан Мануэль Сантос засгийн газар болон FARC -ийн партизануудын хооронд хэлэлцээ хийх санаачилга гаргажээ.

2016 оны зургаадугаар сард гал зогсоох тухай тохиролцоонд хүрсэн. Мөн оны аравдугаар сард болсон бүх нийтийн санал асуулгад оролцогчдын цөөнхийн саналаар энхийн хэлэлцээрийн төслөөс татгалзсан байна. Норвегийн Нобелийн хороо Хуан Мануэль Сантосыг Энхтайвны шагналыг олгосноор энх тайван, эвлэрлийн төлөөх яриа хэлэлцээ, тэмцлийг үргэлжлүүлэхийг хүсчээ.

Эх сурвалж: Nobel Prize