\2025.04.02\

Монгол Улсын Хүний эрхийн Үндэсний Комиссын дарга Д.Сүнжид, Комиссын гишүүн Х.Мөнхзул, Гомдол, хяналт шалгалтын хэлтсийн дарга Г.Ууганбаатар, Захиргаа удирдлагын хэлтсийн дарга Д.Ёндонжамц болон Засгийн газрын Хяналт хэрэгжүүлэх газрын дарга Ч.Өнөрбаяр, Хууль эрх зүйн газрын дарга Б.Аз, Тамгын газрын дарга Б.Бүүвэйхүү, Хяналт шалгалтын газрын дарга Б.Ундраа, Тандалт судалгаа бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга Б.Баярмаа нар хүний эрхийн зөрчлийг таслан зогсоох тэр дундаа холбогдох яам, Засгийн газрын агентлаг, аймаг нийслэлийн Засаг дарга, албан тушаалтан, улсын төсөвт үйлдвэрийн газар, төрийн болон орон нутгийн өмчит хуулийн этгээдийн үйл ажиллагаанд хүний эрхэд суурилсан шийдвэр гаргалтыг төлөвшүүлэх, хүний эрхийн зөрчлийг илрүүлэх, таслан зогсоох, арилгах, учир шалтгааныг тогтооход байгууллага хоорондын хамтын ажиллагааг бэхжүүлэх асуудлаар санал солилцлоо.

Уулзалтын эхэнд Комиссын дарга Д.Сүнжид ХЭҮК-т иргэд, хуулийн этгээдээс ирүүлж буй гомдол, мэдээллийг дийлэнх хувийг төрийн тэр дундаа Засгийн газрын харьяа байгууллагын үйл ажиллагаа, төрийн албан хаагчдад холбогдох асуудал эзэлж байгааг онцолж, хүний эрхийг хамгаалах нь төрийн бүх байгууллагын үндсэн чиг үүрэг учир холбогдох байгууллагууд уялдаа холбоогоо сайжруулах нь ихээхэн ач холбогдолтойг цохон тэмдэглэлээ.

Үргэлжлүүлэн иргэн, хуулийн этгээдээс ирүүлж буй гомдол, мэдээлэл болон Комиссын гишүүний санаачилгаар хийсэн хяналт шалгалт, түүний мөрөөр эрх бүхий байгууллага, албан тушаалтанд хүргүүлсэн Комиссын гишүүний зөвлөмж, шаардлагын хэрэгжилтийн талаарх мэдээллийг Гомдол, хяналт шалгалтын хэлтсийн дарга Г.Ууганбаатар өгөв.

ХЭҮК-т ирж буй гомдол, мэдээлэл жил ирэх тусам нэмэгдэж байгаа юм. Тухайлбал, 2022 онд 925, 2023 онд 1027 гомдол, мэдээлэл ирсэн бол 2024 онд 1311 болж өссөн байна.

Эдгээрийн 31.3 хувь нь шударга шүүхээр шүүлгэх, 14.9 хувийг халдашгүй чөлөөтэй байх, 14.0 хувь нь хөдөлмөрлөх эрх, ажлын байрны дарамт, хүчирхийллээс ангид байх, 5.9 хувь нь төрийн байгууллага, албан тушаалтанд өргөдөл, гомдол гаргах эрхийн хэрэгжилттэй холбоотой бол эрүүл мэндээ хамгаалуулах, эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ авах, нийгмийн халамж хүртэх, эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах, хүүхдийн эрх​тэй холбоотой гомдол, мэдээлэл бусад хувийг эзэлж байна.

2024 онд хүлээн авсан ​1311 гомдол, мэдээллийн гэмт хэрэг, зөрчлийн шинжтэй 300-г нь харьяаллын дагуу бусад байгууллагад шилжүүлж, харин 924 буюу 70.5 хувийг өөрийн бүрэн эрхийн хүрээнд шалгаж, шийдвэрлэсэн.

Комиссын гишүүний шаардлага, зөвлөмжийн тухайд гомдол, мэдээллийн мөрөөр 14, хяналт шалгалтын мөрөөр 15 буюу нийт 29 шаардлага, Комиссын гишүүний нийт 56 зөвлөмжийг холбогдох эрх бүхий байгууллага, албан тушаалтанд хүргүүлж, хэрэгжилтийг ханган ажиллаж байна.

Хүний эрхийн зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх, таслан зогсоох, арилгах зорилгоор хийсэн 122 удаагийн хяналт шалгалт болон иргэдээс Комисст ирүүлсэн гомдол, мэдээллээс үзвэл, соёлын салбар, орон нутаг дахь боловсролын байгууллага, эрүүл мэндийн байгууллага, Нийслэлийн харьяа агентлагууд, Орон нутгийн төрийн захиргааны байгууллага​, Иргэний нисэхийн салбар​, Улаанбаатар төмөр зам ХНН зэрэг байгууллагуудад хүний эрхийн зөрчил нийтлэг гарч байгаа тул хүний эрхийн зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх, таслан зогсоох, арилгах зорилго бүхий хяналт шалгалтыг тогтмол зохион байгуулах, албан хаагчдыг хүний эрхийн сургалтад үе шаттай, тогтмол хамруулах шаардлагатай байгааг ХЭҮК энэ үеэр онцоллоо.

Засгийн газрын Хяналт хэрэгжүүлэх газар нь Засгийн газрын бүтэц, бүрэлдэхүүн болох яам, агентлаг, аймаг, нийслэлийн Засаг дарга, улсын төсөвт үйлдвэрийн газар, төрийн болон орон нутгийн өмчит хуулийн этгээдийн үйл ажиллагаанд хууль ёсыг сахиулах, сахилга, хариуцлагыг дээшлүүлэх, бүтээмжийг нэмэгдүүлэх, хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийг хянах замаар төрийн байгууллагын хариуцлагыг сайжруулах, шударга ёсыг сахиулах, төрийн үйлчилгээний хүртээмжтэй, ил тод байдлыг нэмэгдүүлэх зорилго бүхий төрийн байгууллага юм.

Энэ хүрээнд Засгийн газрын бүтэц, бүрэлдэхүүн байгууллагуудад хүний эрхийн зөрчлийг таслан зогсоох, арилгах, хүний эрхийн боловсолыг түгээх чиглэлд ХЭҮК-той хамтран ажиллах хүсэлтэй байгаагаа тус байгууллагын дарга Ч.Өнөрбаяр илэрхийллээ.

Засгийн газрын Хяналт хэрэгжүүлэх газар нь өнгөрсөн 2024 онд нийт 14 удаагийн хяналт шалгалт хийж гүйцэтгэсэн бөгөөд дээрх хяналт шалгалтад яам, агентлаг, Аймаг, нийслэлийн Засаг дарга болон түүний харьяа байгууллага, төрийн болон орон нутгийн өмчит зэрэг нийт 18 байгууллагыг хамруулсан байна.

Хяналт шалгалтаар нийт 127 зөрчил, дутагдал илрүүлж, 19 албан тушаалтанд хариуцлага тооцох саналыг холбогдох этгээдэд хүргүүлжээ.